In de lente en zomer verschijnen ze weer: de eikenprocessierupsen. Voor veel mensen is dit onschuldig ogende beestje inmiddels synoniem geworden voor jeuk, huidirritatie en overlast. Ze lijken misschien klein, maar de gevolgen van een ontmoeting met de eikenprocessierups zijn vaak allesbehalve prettig.
Omdat de overlast elk jaar lijkt toe te nemen, is het belangrijk dat je weet hoe je de eikenprocessierups herkent. Daarom leggen we in deze blog haarfijn uit hoe je deze plaag op tijd herkent.
Levenscyclus van de eikenprocessierups
Een hele boom verplaatsen doe je niet zomaar. Toch zijn er situaties waarin dit een goed
Om de eikenprocessierups op tijd te herkennen, is het belangrijk om iets te weten over de levenscyclus van dit insect. De overlast ontstaat namelijk niet het hele jaar door, maar concentreert zich vooral in de maanden mei tot en met juli.
- De eikenprocessierups is de larve van een nachtvlinder. Deze vlinders leggen hun eitjes aan het einde van de zomer, meestal in augustus, hoog in eikenbomen. Daar overwinteren de eitjes, vaak onopgemerkt. In het voorjaar, meestal rond april, komen de rupsen uit.
- Vanaf het derde larvestadium, vaak in mei, ontwikkelen de rupsen de beruchte brandharen. Deze minuscule haartjes zijn vrijwel onzichtbaar voor het blote oog, maar kunnen bij contact zorgen voor flinke irritatie aan huid, ogen en luchtwegen. Naarmate de rupsen ouder worden, nemen zowel hun aantal als de hoeveelheid brandharen toe.
- In juni en juli trekken de rupsen zich overdag terug in hun karakteristieke nesten: dichte, witgrijze spinsels op de stam of dikke takken van eikenbomen. ’s Nachts trekken ze in een lange rij, als een processie, over de boom op zoek naar voedsel. Hieraan danken ze hun naam.
- Rond eind juli verpoppen de rupsen zich tot vlinders en verdwijnt de zichtbare overlast. Toch blijven oude nesten met brandharen nog maandenlang gevaarlijk. De haren kunnen blijven rondzweven in de omgeving en bij verstoring opnieuw klachten veroorzaken.
Zo herken je de processierups
Veel mensen verwarren deze soort met andere rupsen die wél onschadelijk zijn. Daarom is het belangrijk om goed te weten waar je op moet letten als je denkt een eikenprocessierups te zien.
Een jonge eikenprocessierups is grijsbruin van kleur en heeft in een vroeg stadium nog geen opvallende beharing. Pas vanaf het derde larvestadium ontwikkelt de rups de kenmerkende brandharen. Deze haartjes zijn wit en zeer fijn, waardoor ze moeilijk met het blote oog te zien zijn.
Wat wél goed zichtbaar is, is de typische manier waarop de rupsen zich voortbewegen: in lange rijen achter elkaar over de stam of takken van een eikenboom. Deze processie-achtige beweging is vrij uniek en een belangrijk herkenningspunt.
Let ook op de volgende kenmerken:
- Grijsbruine kleur met een fluweelachtig uiterlijk
- Brede, donkere zijstrepen over de lengte van het lichaam
- Dichte groepjes rupsen die vaak in processie bewegen
- Grote nesten van spinsel op de stam of dikke takken, vaak gevuld met vervellingshuidjes en brandharen
Twijfel je of je daadwerkelijk met de eikenprocessierups te maken hebt? Kom dan niet te dichtbij en laat de situatie beoordelen door een professional. Het inschakelen van een specialist als Groentechniek Klomp is in zulke gevallen de veiligste stap.
De nesten van de eikenprocessierups herkennen
Naast de rupsen zelf, zijn ook de nesten een belangrijk herkenningspunt. Deze nesten worden meestal vanaf eind mei zichtbaar en zijn vaak makkelijker te spotten dan de rupsen in processie. De nesten bevinden zich vrijwel altijd op of in de buurt van eikenbomen, en dan specifiek aan de zonzijde van de stam of dikkere takken.
Een nest van de eikenprocessierups herken je aan het grijswitte spinsel dat doet denken aan een dicht web of een pluk watten. Deze nesten kunnen variëren in grootte: van enkele centimeters tot wel tientallen centimeters in doorsnee. Ze bestaan uit een combinatie van vervellingshuidjes, brandharen, uitwerpselen en levende of dode rupsen. Dit maakt de nesten niet alleen onaangenaam om te zien, maar vooral ook gevaarlijk om aan te raken of te benaderen.
Het nest van de eikenprocessierups:
- Bevindt zich vrijwel altijd op eikenbomen (zowel jong als oud)
- Zit meestal op de zonzijde van de boom
- Lijkt op een dik, grijzig spinsel met rommelige structuur
- Kan verschillende vormen aannemen: rond, langwerpig of als een soort vlok
- Blijft ook na het vertrek van de rupsen gevaarlijk vanwege de achtergebleven brandharen
Zelfs oude, verlaten nesten kunnen nog jaren eikenprocessierups klachten opleveren. De brandharen blijven namelijk actief en kunnen bij verstoring opnieuw in de lucht terechtkomen. Daarom geldt ook hier: raak een nest nooit zelf aan en probeer het niet te verwijderen. Laat de bestrijding over aan een professionele partij, die over de juiste middelen en beschermingsmaatregelen beschikt.
Gezondheidsklachten bij mens en dier
De brandharen van de eikenprocessierups zijn klein, licht en scherp. Ze zijn nauwelijks zichtbaar met het blote oog, maar veroorzaken wel forse gezondheidsklachten bij mensen én dieren. Eén enkele rups kan tot wel 700.000 van deze haartjes bevatten, die bij verstoring via de lucht verspreid worden.
Wil je meer weten? lees dan ook eens onze volgende blogs over de gevaren van de eikenprocessierups voor katten en honden:
Meest voorkomende klachten
De klachten ontstaan niet door de rups zelf, maar door de brandharen die deze afscheidt. Deze haren blijven ook na het vertrek van de rups in nesten of op de grond aanwezig, en kunnen tot maanden later nog klachten veroorzaken als ze worden opgewerveld door wind, maaien of snoeiwerkzaamheden.Zodra deze haren in contact komen met de huid, ogen of luchtwegen, kunnen verschillende klachten optreden. Veelvoorkomende reacties zijn:
- Jeukende huiduitslag – vaak in de vorm van bultjes, rode vlekken of blaasjes
- Irritatie aan ogen – zoals rode, tranende ogen of ontstoken oogleden
- Luchtwegklachten – zoals keelpijn, hoesten, benauwdheid of in zeldzame gevallen astmatische reacties
- Algemene malaise – koorts, duizeligheid of misselijkheid kunnen bij hevige blootstelling optreden
Groentechniek Klomp: specialist in inspectie en bestrijding
Heb je vermoedens van de eikenprocessierups in je omgeving of wil je overlast liever vóór zijn? Bij Groentechniek Klomp ben je aan het juiste adres. Als specialist in boomverzorging en boomziektes bestrijden weten we exact waar en wanneer de rups zich laat zien – en belangrijker nog: hoe je er op een veilige en effectieve manier mee omgaat.
Of het nu gaat om een visuele inspectie, een preventieve aanpak in het voorjaar of zorgvuldig eikenprocessierups bestrijden in de zomer, wij bieden een totaaloplossing op maat.
